Konferencja „Sprawiedliwość po konflikcie: otwieranie ścieżek prawnych” w Atenach
Międzynarodowa konferencja zatytułowana „Sprawiedliwość po konflikcie: otwieranie ścieżek prawnych” miała miejsce w Atenach 13 czerwca 2023 r. Jej organizatorami było Ministerstwo Spraw Zagranicznych RP, Ambasada RP w Atenach oraz Europejska Organizacja Prawa Publicznego EPLO, która gościła konferencję w swojej ateńskiej siedzibie.
Idea zorganizowania międzynarodowej konferencji na temat prawnych możliwości dochodzenia roszczeń reparacyjnych narodziła się podczas spotkania Sekretarza Stanu Arkadiusza Mularczyka z byłym prezydentem Republiki Greckiej profesorem Prokopisem Pavlopoulosem w lutym br. i spotkała się z bardzo pozytywną reakcją wielu instytucji, jak i specjalistów w tej dziedzinie. W efekcie w konferencji wzięli udział uznani prawnicy z Polski, Grecji, Włoch i Serbii, a także goście z Wielkiej Brytanii.
Dyskusja podczas konferencji ustrukturyzowana została w trzech panelach tematycznych:
1. Prawne aspekty dochodzenia roszczeń za szkody i straty w prawie międzynarodowym publicznym i prywatnym.
2. Możliwości dochodzenia roszczeń odszkodowawczych o reparacje i zadośćuczynienia za pośrednictwem organizacji międzynarodowych.
3. Doświadczenia krajowe „case studies” w dochodzeniu indywidualnych odszkodowań za szkody i straty spowodowane w czasie II wojny światowej.
Konferencję otworzył Dyrektor EPLO profesor Spyridon Flogaitis wraz z Sekretarzem Stanu w MSZ RP, Pełnomocnikiem Rządu do spraw Odszkodowań za Szkody Wyrządzone Agresją i Okupacją Niemiecką w latach 1939-1945 Arkadiuszem Mularczykiem.
Pierwszym panelistą był były Prezydent Republiki Greckiej, profesor prawa Prokopis Pavlopoulos, który podkreślił w odniesieniu do roszczeń reparacyjnych Grecji, że są one czynne prawnie i egzekwowalne na drodze sądowej. Zwrócił przy tym uwagę na potrzebę nacisku politycznego na stronę niemiecką. Następnie kolejno wystąpili: profesor Photini Pazartzis, specjalistka w dziedzinie praw człowieka, wykładowca na Uniwersytecie Ateńskim i kierująca katedrą w Szkole Prawa i Dyplomacji Uniwersytetu Tufts w USA, profesor Magdalena Bainczyk z Instytutu Zachodniego w Poznaniu, dr Przemysław Sobolewski, dyrektor Biura Analiz Sejmowym Sejmu RP, profesor Stelios Perrakis, dyplomata, b. wykładowca prorektor Uniwersytetu Panteion w Atenach, ambasador Leonidas Chrysanthopoulos, b. ambasador Grecji w Polsce, członek International Hellenic Association, profesor Notis Marias, wykładowca na Uniwersytecie na Krecie i były eurodeputowany, mecenas Christina Stamouli, reprezentująca rodziny ofiar masakry w Distomo, mecenas Filippo Biole, prawnik rodzin poszkodowanych z Włoch, dr Dragan Novovic. Prawnik z Serbii oraz burmistrzowie dwóch greckich miast, Kalawrity i Distomo, gdzie doszło do największych mordów ludności cywilnej podczas niemieckiej okupacji.
Uczestnicy konferencji zgodzili się, że aby zamknąć rozdział historii dotyczący II wojny światowej należy zakończyć kwestie reparacji wojennych zarówno wobec osób fizycznych, jak i państw będących ofiarami niemieckiego nazizmu. W obliczu niedoskonałości istniejących narzędzi prawnych, potrzebna jest międzynarodowa współpraca pomiędzy państwami, instytucjami, organizacjami społeczeństwa obywatelskiego z krajów, gdzie silne jest poczucie doznanych krzywd i braku zadośćuczynienia.
Konferencja w Atenach była kolejnym głosem, którego celem jest pobudzenie świadomości społecznej na rzecz uruchomienia „sprawiedliwości po konflikcie” pomimo, że od zakończenia II wojny światowej upłynęło już prawie 80 lat. Kwestie te nabierają dzisiaj szczególnego znaczenia w obliczu rosyjskiej napaści na Ukrainę i zbrodniami, jakie są tam popełniane, jak również w związku z innymi konfliktami zbrojnymi, występującymi w różnych regionach świata.
